सुन्न करणारं "कोल्ह्याट्याचं पोर"

आई तेच ते गाणे म्हणुन थकली होती. मग कसतरी म्हणु लागली. तो इन्स्पेक्टर नशेत आईला म्हणाला,
"तुझ्या आईची पु*. पैसे लय झाले का, गाणं चांगलं म्हण की !" आईनं पेटी मास्तराची चप्पल घेतली
आणी तशीच भिरकावुन मारली; म्हणाली, "तुझ्या मायला पु* नाही का ? विनापु*तुन आलास का रं ?"
आई खुप चिडली होती.

अगदी लहान असतांना अजाणत्या वयात अश्या अनेक घटना पहाणारं कोल्ह्याट्याचं पोर त्याचं आख्खं बालपण आईला तिच्या मायेला पारखं होतं. ज्यानं बाप हे नातं कधी पाहिलच नाही आणी ज्या घर नावाच्या जागेत तो लहानपणी राहिला तिथे पदोपदी (हो अक्षरशः पदोपदी ) त्याच्या वाटेला उपेक्षाच आली. ६-८ वर्षाच्या वयात उन्हाळ्याच्या सुट्टीत, तमाश्यात नाचणार्‍या मावशीबरोबर फडावर राहुन पडेल ते काम करुन कमावलेल्या पैश्यात, पुढच्या वर्षीच्या अभ्यासाला लागणार्‍या पुस्तकांची खरेदी करण्याची स्वप्नं जेव्हा त्याचा सख्खा आजा एका रात्रीच्या दारुसाठी उधळुन लावतो तेव्हा त्या लहानग्या जिवाला त्याच्या वयाला न शोभणारे प्रश्न पडतात, त्याच्याकडे आपली आई आपल्याबरोबर रहात नाही हे एकच उत्तर असते. हे कोल्ह्याट्याचं पोर नंतर पुस्तकात जागोजागी आई भेटावी म्हणुन नवस करत रहातं. त्याचा देव त्याच्या आज्यासारखाच मुर्दाड होता जणु, कधी पावलाच नाही त्याला. त्याचं बालपण सगळं आईची वाट पहाण्यात अन घरातल्या एतखाउ पुरुषांचा मार खाण्यात गेलेलं. घरातली सगळी बायकांनी करण्याची कामं त्याच्या वाट्याला आलेली असायची. अगदी पाहुण्यांना जेवायला वाढण्यापासुन ते त्यांचे उष्टे खरकटे काढण्यापर्यंत.

त्याच्या आजुबाजुला सगळी आपापल्या वासनांना इच्छांना चटावलेली अन त्यांनाच अग्रक्रम देणारी अन आयुष्यात भावभावनांना फारसे स्थान नसणारी, आपल्या गरजा सोप्यात सोप्या मार्गाने पुर्ण करु इच्छिणारी माणसं होती. घरातले सगळे पुरुष म्हणजे लेकिंना अन बहिणींना नाचायला लावणारे, त्यांच्या पैश्यावर मालकी दाखवुन माज करणारे. त्यांना उत्पन्नाचे साधन मानणारे. एखादा माणुस त्यांच्या घरातल्या मुलीशी-बहिणीशी लग्नाला तयार जरी झाला तरी आधी त्याच्याकडनं आपल्या पोटापाण्याची व्यवस्था करवुन घेणारे अन मगच पुढे जाउ देणारे दगड. त्यांना कुठेही किशोरच्या मेहनतीचे, अभ्यासातल्या यशाचे कौतुक वाटत नाही, अभिमान वाटत नाही. अन वाटेलही कसा अभिमान ? पैश्याच्या लालचीनं अन आयतं खाण्याच्या सवयीनं त्यांच्या अभिमानाचा जनु खुनच केलेला असतो.

अशा या सगळ्या वातावरणात वाढणारा, आईपासुन दुरावलेला एक उपरा पोर, नशिबाची सगळी दानं उरफाटी पडत असतांना जिद्दीने शिकतो, डॉक्टर होउन त्याच्या आयुष्याची लढाई लढतो अन जिंकतो पण !
गोड गोजिरी, पैश्याच्या राशीत लोळणारी, तुपात भिजवलेली डिझाइनर दु:ख पाहुन डोळे ओले करण्याची सवय लागलेल्या शहरी माणसाला हे कोल्ह्याट्याचं पोराचं अंगावर येणारं, सुन्न करणारं दु:ख सोसवत नाही, पेलवत नाही.
विजिगिषा हा शब्द तोकडा पडावा इतकी ... अक्षरश: इतकी ... चांगले जगण्याची, शिकण्याची दुर्दम्य अशी इच्छाशक्ती कोल्ह्याट्याचं पोर दाखवुन जातं!
आयुष्याला लढाईची उपमा द्यायला याहुन योग्य माणुस नसावा कदाचित !

किशोर शांताबाई काळे या आयुष्याची लढाई लढलेल्या अन निर्विवादपणे जिंकलेल्या कोल्ह्याट्याला सलाम !!!

पुस्तकाचे नाव : कोल्ह्याट्याचं पोर
लेखक : डॉ. किशोर शांताबाई काळे
प्रकाशन : ग्रंथाली
किंमत : १०० रु.

टिपः डॉ. किशोर शांताबाई काळे यांचे २० फेब. २००७ ला अपघाती निधन झाले.

दिवाळीच्या शुभेच्छा !!

नमस्कार मित्रांनो,

लोकायततर्फे आपणास दिवाळीच्या अनेक शुभेच्छा.
दिवाळी म्हटले की काय आठवते ? फटाके, लाडु-करंज्या, नवे कपडे आणी हो दिवे !! दिव्यांचाच तर हा सण, दिवाळी. प्रकाशपुजना दिवस. आपल्या भारतियांचा आवडता सण. दिवाळीच्या दिवशी अमावस्या असते, अमावस्येच्या रात्रीच्या किर्र अंधाराला आपण दिवे लाउन, आतिषबाजी करुन आव्हान देतो. त्यात छोट्या छोट्या पणत्या पण हिरीरीने भाग घेतात, त्या पणतींतली इवलीशी ज्योत हीच दिवाळीच्या महोत्सवाची खरी प्राणशक्ति, अल्प स्वल्प अंध:कार आणि त्या अंध:काराला जिंकणारी मातीच्या पणतींतली इवलीशी जळती वात.
लोकायतही आज त्या पणतीच्या रुपातच आहे, संगणक आणी निगडीत तंत्रज्ञाबद्दल महाराष्ट्राच्या कानाकोपर्‍यात अजुन बराच अंधार आहे. लोकायत आपल्या परीने प्रयत्नरत आहेच. महत्वाचा आहे तुमचा सहभाग. या !! मिळुन या पणतीला तेजाने झळाळणारा सुर्य बनवुयात !

सध्या लोकायतवर संगणक विषाणू , मराठीतून सी शिका, आणि लिनक्स बद्दल माहितीचे लेख प्रामुख्याने आहेत. तसेच येथील प्रश्नमंचात मोबाईलवर मराठी संकेतस्थळे, पीईएफ बनवा आदीचे लेख आहेत. आगामी दिवसात मुक्तस्त्रोत सॉफ्टवेअर्स बद्दल लिखाण तसेच काही मुक्तस्त्रोत प्रकल्प सुरु करण्याचा मानस आहे. काही प्रणालींच्या भाषांतराचे काम करण्याचाही मानस आहे. त्याचा श्रीगणेशा म्हणुन वर्डप्रेस या मुक्तस्त्रोत प्रणालीचे मराठीकरण करण्याचा प्रकल्प राबवला जात आहे. लवकरच ते लोकायत डॉट कॉम वर विनामुल्य उपलब्ध करुन दिले जाईल. आज अनेक लोक त्यांचे ब्लॉग सुरु करण्यासाठी उत्सुक असतात पण सद्यस्थितीत संपुर्ण मराठी असे एकही टुल अस्तित्वात नाही. लोकायतच्या या महत्वकांक्षी प्रकल्पामुळे ही अडचण कायमची दुर होईल. लोकायत डॉट कॉम तर्फे याच्या वापरकर्त्यांना विनामुल्य संपुर्ण सपोर्ट दिला जाईल. अजुन एक महत्वाचा प्रकल्प म्हणजे व्हिडिओ ट्युटोरिअल्सचा. सर्वसाधारण माणसाला संगणकाच्या दैनंदिन वापराच्या अडचणी सोडवण्यासाठी व्हिडिओ ट्युटोरिअल्स उपलब्ध करुन दिले जातील.

आपणास दिवाळीच्या पुन्हा एकदा शुभेच्छा. लोकायतने दिवाळीसाठी काही शुभेच्छापत्रे उपलब्ध करुन दिली आहेत. आपल्या स्नेह्यांना शुभेच्छा पोचवण्यासाठी कृपया या लिंकवर या : http://www.lokayat.com/diwali.html

संपादन मंडळ
लोकायत.कॉम.
लोकांकडून - लोकांसाठी

कॅनव्हास

मानसीचा चित्रकार तो,
तुझे निरंतर चित्र काढतो,चित्र काढतो.

हृदयनाथांच्या आवाजात अशी सुंदर पदं ऐकतांना हलकेच डोळा लागावा अन कानावर पडणारे अमुर्त शब्द मुर्त व्हायला लागावेत. मानसीचा चित्रकार खरोखरीच अवतरावा अन त्याने स्वच्छ निरभ्र आकाशालाच त्याचा कॅनव्हास बनवावा. कल्पनेच्या कुंचल्याने सरासर त्याने हात चालवायला सुरुवात करावी अन कल्पनाचित्रांची जादुगरी त्या कॅनव्हासवर उतरु लागावी. साधी साधीशी रानफुले कुंचल्याच्या फराट्यातुन साकारु लागावीत, कधी नितळ वहाणारे पाणी दिसावे तर कधी उमटावे जाळीदार झालेले एखादे पिंपळाचे पान.

झराझरा ती चित्रं मागे पडावीत अन कुंचला गुंतावा एक अगम्य चेहरा रेखाटण्यात. तो चेहरा रंगवण्यात कुंचला पार गुंगुन जावा अन आपण मनाशी तो चेहरा ओळखण्याचा प्रयत्न करत रहावा. जसाजसा चेहरा अधिकाधिक उतरावा तसा तसा मी आणिकच प्रश्नांकित होत जावा ! खुद्द चित्रकाराला अव्हेरुन त्या चेहर्‍याने आपली ओळख लपवण्याचा प्रयत्न करावा. मला पुसटशी ओळख लागावी असे वाटताच त्या आसंमतात एक अस्वस्थता भरुन यावी. अचानक चित्रकाराच्या हातुन कुंचला निसटावा अन खोल खोल गर्तेत अदृश्य व्हावा . त्या अर्धवट अनोळखी चेहर्‍यावर जणु हलकेसे स्मित उमटलेय असे वाटावे अन क्षणात सगळे पुसले जावे, तो चित्रकारही दिसेनासा व्हावा. आता मात्र आकाश मगासारखे नितळ निरभ्र नसावे, काळे कभिन्न आभाळ भरुन आलेले असावे अन सुरु व्हावा चेहर्‍याची ओळख पटवण्याचा प्रयत्न वांझोटा प्रयत्न, सतत निरंतर, टोचत रहाणारा.

श्वास अडकवणार्‍या आठवणींचा पाउस मुसळधार पडत रहावा अन विरघळवुन टाकावे साला .... या जाणिवेला .. या स्वप्नाला .. आणी या अस्तित्वाला !!

या लेखनावरचे मिसळपाव डॉट कॉम वरचे प्रतिसाद पहा.

लोकायतची मुहुर्तमेढ .. !!

नमस्कार,

आज तुम्हाला या ब्लॉगद्वारे मराठीतील एका नव्या संकेतस्थळाबद्दल माहिती देतांना आनंद होत आहे. १५ ऑगस्ट २००८ ह्या भारताच्या ६१ व्या स्वातंत्रदिनापासून मराठीत लोकायत डॉट कॉम ( http://www.lokayat.com/ ) नावाचे एक नवे संकेतस्थळ सुरू झाले आहे.

लोकायत.कॉम ओळख

या संकेतस्थळाचा मुख्य हेतू इंटरनेटवर संगणकावर मराठीच्या वापरास चालना देणे हा आहे. येथे साध्या सोप्या मराठीतून संगणक व इंटरनेटच्या वापराबद्दल मार्गदर्शक लेख, नवनवीन तंत्रांची मराठीतून ओळख तसेच आपल्या संगणक व इंटरनेटबद्दलच्या अडचणींबद्दल तज्ज्ञांना प्रश्न विचारण्याच्या सोई उपलब्ध आहेत/ उपलब्ध करुन् देण्याचा मानस् आहे.

मराठीचा वापर इंटरनेटवर वाढावा यासाठी अनेक लोक काम करीत आहेत. त्यांच्या कार्याबद्दल माहिती, त्यांचे प्रकल्प आदींबाबत सविस्तर वृतांत येथे देण्यात येतील. तसेच मराठी फ्रीलांसर्सची सूची येथे उपलब्ध करून देण्याचा मानस आहे.
या संकेतस्थळावर अत्यंत सोप्या पध्दतीने मराठी लिहीता येते. त्यासाठी वेगळं मराठी टायपींग शिकण्याची गरज नाही. त्यामुळे दहा मिनीटातच आपण या मराठी संकेतस्थळावर सहज होतो आणि लिहू लागतो.

येथे या आणि सदस्य व्हा. एक साधा अर्ज भरून सदस्य होता येते. वाचण्या करिता सदस्य होणे गरजेचे नाही मात्र लेख लिहीण्यासाठी तसेच प्रश्न विचारण्यासाठी मात्र सदस्य होणे गरजेचे आहे.

तुम्ही सुद्धा या प्रकल्पात सामील व्हा. सदस्य व्हा. तुमच्या आवडीच्या तंत्रज्ञानासंबधी लेख लिहा. प्रश्न विचारा, इतरांच्या शंकांना उत्तरे द्या.

तुमचे सहर्ष स्वागत.

धन्यवाद.

-आपलाच आनंदयात्री

लोकांकडून-लोकांसाठी...लोकायत!

उपक्रमावरील लोकायत बद्दलची चर्चा

अंकुर

अंधारलेल्या भल्या पहाटे आपल्या गावाने ओलेत्यानेच आपले स्वागत करावं. दाराशी पोचल्या पोचल्या पोचल्या तोच पारिजताकाचा शुभ्र सडा दारी अंथरलेला असावा. अंगणातलं झाडंन झाड ओळखीच हसावं. पावसानं ओलीचिंब ती, माझ्या अंगणातली झाडं, जणु अपार माया निथळत असावीत. घर आल्याची आश्वस्त जाणीव क्लांत मनाला निववुन जावी, इतक्यात सकाळची नांदी देणारी कोकिळेची 'कूहssकूहssss' अशी हाक आसमंतात घुमावी अन टप्पकन एक टपोरा गारेग्गार पाण्याचा थेंब अगदी अचुक कपाळावर पडावा. आशिर्वाद देणारा !

या अश्या निव्वळ सुखाला विषण्ण विलक्षण छेद देउन जाणारा अव्यक्त सल खस्स्कन काळजात रुतावा, सय दाटुन यावी, अन मग असेच बरेच काही, भळाभळा वहाणारे वहात रहावे, तिथेच उभ्या उभ्याच. मनात दाबुन ठेवलेली ती वेदना अशी जर्राशी फट मिळताच उसळुन बाहेर यावी, चुका शोधुन शोधुन आठवल्या जाव्यात, खपल्या उकरल्या जाव्यात. मग चालु रहावे द्वंद्व अशाच विचारांचे अन खोटारड्या वांझोट्या स्वप्नांचे. स्वागत करणारे हसरे घर आता हिरमुसले वाटायला लागते, त्याला आपला केवडा हवा असतो,त्यासाठी त्याचे आक्रंदन अन केवड्याच्या मनात काही वेगळेच. अशी का बरे दर आनंदाच्या क्षणाला तुझी आठवण यावी ? का जाणवावी हलकीशी थरथर ? का बरे व्हावा आवाज कातर ?

एव्हाना बरिचशी फुले मी ओंजळीत जमा केलेली असतात अन समोर सुहास्य वदनाने ती वात्सल्यमुर्ती उभी असते, आई ! तिच्या हातातल्या दुरडीत खुप सारी रंगेबीरंगी फुले असतात, काही फुलांना काटेही असतात अन काही मंजुळाही असतात. माझीही ओंजळ हलकेच त्या दुरडीत रिती होते, त्या फुलांमधे आता माझ्या ओंजळीतली फुलंही सामावलेली असतात. मी हलकेच तिच्या पायाशी वाकतो, डोक्यावरुन तिचा आश्वस्त हात फिरतो अन फुलाचा झाडाच्या दिशेने एक अनोखा प्रवास सुरु होतो. आकाशात तांबडे फुटलेले असते अन आताशाच रुजवलेल्या एका बीजालाही एक छोटा हिरवा अंकुर फुटलेला असतो.

या ललित लेखनाला मिसळपाव डॉट कॉम वर मिळालेले प्रतिसाद पहा.

भुंगा

अजाण भुंगा एका दिवशी
बागेमध्ये भ्रमरत होता
नाजुक सुंदर फुले आगळी
अन थोडिशी कोळी जाळी

अल्लड सावज अवचित आले
भराभरा ते जाळे विणले
कोळी वदला फुला आपला
स्नेह निराळा सख्य निराळे

त्या वेड्याला पाहुन पटकन
फुलानेच एक जाळे विणले
होता कोळी हरकामी तो
भराभरा तो डाव मांडला

उधळुन देता परागसुमने
भुंगा वेडा धावत आला
भुंगा वेडा असाच होता
आप्तांपासुन दुरावलेला

दिसता कोमल फुल आगळे
वेडा भुंगा मोहित झाला
झेप घेउनी मर्म स्थळावर
गुज फुलाचे ऐकत बसला

फुलही वदले शोककथा ते
अनाघ्रात मी सुंदर होते
पण जगाची तर्‍हाच न्यारी
कुस्करले अन गचाळ म्हटले

कोळ्याने मज घात हा कला
सभोवती हे जाळे विणले
तुच आगळा माझ्यासाठी
पटकन उडला सत्वर आला

वेडा भुंगा ऐकत बसला
दु:खी झाला कष्टी झाला
कोळ्याने तो करता इशारा
फुल लागले पंख मिटाया

समजुन कावा भुंगा वेडा
यत्न निसटण्या करु लागला
फुल म्हणाले वेड्या भुंग्या
कावा तुज का नाही उमगला

ये आता ये शोषुन घे मग
मधुरस पाहिजे हवा तेवढा
खजिल भुंगा शेवटचा तो
प्रणय करण्यास अधिर झाला

दुज्या सकाळी रविकिरणांनी
फुलास नाजुक पुन्हा उठवले
निसटुन गेले कलेवर काळे
अनायसे ते जाळ्यात पडले.
..

या कवितेला मिसळपाव डॉट कॉम वर मिळालेले प्रतिसाद पहा.

कावळा

आटपाट नगरात एक गरीब कष्टकरी कुटुंब रहात असते. ३ मुलं आणी त्यांचे आई बाबा. आई वडील दोघेही मजुर आणी कुटुंबाचे बस्तान एका लहानग्या झोपडी मधे.एका वर्षी प्रचंड असा दुष्काळ पडतो. ते गरीब कुटुंब अन्नाला महाग होते. घरात असलेले किडुक मिडुक विकुन कसातरी आला दिवस ढकलने चालु असते. हळुहळु परिस्थिती अजुनच बिकट होते. मुले लहान असतात, त्यांचे पोट भरावे म्हणुन ते दोघे अर्धपोटी रहायला सुरुवात होते. नवरा एक दिवस रोजच्या त्रासाला कंटाळुन तिरीमिरीत घर सोडुन परगांदा होतो. आई ला धीर सोडुन चालणार नसते, ती लेकरांना कशी सोडून जाणार, ती कंबर कसते आणी कसेबसे आपल्या लहानग्यांचे पोट भरायला सुरुवात करते. पण दिवस अजुनच वाईट येतात. कुटुंबाची अन्नान्न दशा होते. रोजच्या उपासमारीने एकादिवशी बिचारी दगावते.

आता घरात ३ मुले. मोठा जेमतेम ५ वर्षांचा मधला ३ वर्षांचा आणी लहानगा फ़क्त १ वर्षांचा. आई बोलत का नाही, नुसती झोपुनच का आहे या विचाराने भांबावलेले पोरं अन रड रड रडणारा सगळ्यात लहाना छोटु. यथावकाश ४ लोक जमा होतात अन त्या मुलांच्या आईचे क्रियाकर्म उरकले जाते. नंतरचे दिवस खरे परीक्षेचे असतात. लेकरांचे अगदी हालहाल होत्तात. दहाव्या दिवशी कुठुन तरी मुलांचा मामा येतो आणी येतांना बांधुन मुठ्भर तांदुळ आणतो. मुले आनंदतात, त्याना वाटते आज मामा आला आज चांगले जेवायमला मिळनार. पण मामा सांगतो बाळानो आज आईचा १० वा दिवस आधी गंगेवर जायला हवे.

मुले बिचारी २ दिवसांची भुकेली तशीच मामा बरोबर गंगेवर जातात. मामाने भाताचा पिंड करुन कावळा शिवायसाठी ठेवलेला. सगळ्यात लहाना भुकेने पार व्याकुळ झालेला. मोठा मुलगा म्हणतो मामा अरे थोडा भात दे ना छोटुला. तर मामा म्हणतो बेटा आधी कावळा शिवुदे पिंडाला. बराच वेळ होतो कावळा काही पिंडाला शिवत नव्हता, इकडे पोरं भुकेनी अगदी व्याकुळ झालेली.

बराच वेळ होतो लहाना रडुन रडुन अगदी अर्धमेला होतो. अजुन एकदा लहाना असेल नसेल त्या ताकदीने जोरात रडायला सुरुवात करतो आणी तोंडातुन फेस येउन आचके देउन बेशुद्ध पडायला येतो. मोठया मुलाला रहावत नाही, त्याला काय होते ते समजतही नसते त्याला फक्त त्याच्या पोटातला आगडोंब छोटुच्या पोटात पण आहे एवढेच समजत असते. तो मामाचा हात झिडकारतो अन पळत जाउन त्या पिंडामधला एक घास भात छोटुला भरवतो. पुढच्याच क्षणी झर्रकन झेप घेउन एक कावळा त्या उरलेल्या पिंडाला शिवतो.

नोंदः लेखन इतरत्र पुर्वप्रकाशित.

या लेखाला मिसळपाव डॉट कॉम वर मिळालेले प्रतिसाद पहा.

हा भास म्हणु की....

"सर, टु हिंजवडी ऑर टु कोथरुड फस्ट ?"

असे ड्रायव्हरने विचारताच मांडीवरचा ल्यापटॉप बाजुला ठेउन त्याने समोर नजर टाकली, जवळ जवळ येणारा वाकडचा फ्लायओव्हर ओळखीचा वाटला पण आजुबाजुचा भाग मात्र आधी होता तसा मोकळा मोकळा अजिबात राहिला नव्हता. चकचकीत इमारती अन सुसाट जाणार्‍या गाड्या त्या फ्लायओव्हरची ओळख पुसट करत होत्या. विसएक वर्षात पुणे बरेच बदलले होते.

"लेट्स हॅव ब्रेकफास्ट इन कोथरुड फस्ट !", तो कोरडेपणे उत्तरला. गाडी उजवीकडे न वळता सरळ चांदणी चौकाकडे धावायला लागली.

त्याची भिरभिरती नजर आजुबाजुच्या परिसरात ओळखीच्या खुणा शोधत होती,

हा भास म्हणु की आहे तुझाच गाव ..
बघ श्वासही घेती माझे तुझेच नाव ..

तो गुणगुणला. डाव्या बाजुला बरेचसे ओळखीचे एक तळे अन त्यासमोरचे शिवमंदिर दिसले, हो बहुदा शिवमंदिरच होते ते, आणी तेच मंदिर होते ते. ऑफिसमधुन घरी जातांना हमखास गाडी वळायची त्यांची तिकडे. गारेग्गार एसी मधल्या मुर्दाड हवेपेक्षा तळ्याकाठच्या बाकावरचा तो उधाण मोकळा वारा त्यांना मोहवायचा. दिवसभरातल्या सगळ्या गोष्टी अगदी "आज चहा मेला अगदीच फुळ्ळुक होता" पासुन ते अप्राईजल मीटींगमधे बॉस्स ने कसे पिडले इथपर्यंतच्या गुजगोष्टी बहरायच्या. किती सांगु किती नको असे व्हायचे तिला, चिवचिवाट एकुन आजुबाजुची रोज भेटणारी एकदोन म्हातारी खोडं गालातल्या गालात हसायची अन हळुच तिच्या डोक्यावर टपली मारुन तिला भानावर आणायची. प्रमोशनच्या खुशीपासुन ते तिच्या आईने दिलेल्या होकारापर्यंतचे जवळपास सगळे आनंद त्या शिवशंभोच्या साक्षीने साजरे व्हायचे.

आभास असे की जीव खुळावुन जाई..
मन बासरी होवुनी तुझीच गीते गाई..

त्याकाळातली त्यांची ती छोटीमोठी स्वप्ने त्या नंदीला आठवत असतील का ? रोज तिला बबडी म्हणुन हाक मारणारा म्हातारा नंतर कितीतरी दिवस आपल्याला शोधत असेल ! अन मग एका क्षणात वेदनेचा चित्रपट झरझर त्याच्या डोळ्यासमोरुन निघुन गेला.

दुपारी २ वाजता हलका लंच करुन ठरलेल्या शेड्युल प्रमाणे तो मीटिंग रुम कडे वळाला. काही क्षणातच टकटक वाजवुन दार उघडले गेले. पुर्णतः बिझनेस फॉर्मल्स मधली एक साधारण चाळीशीची स्त्री लगबगीने आत शिरली. थक्क होउन तो पहातच राहिला. उठुन अभिवादन वैगेरे करायचे सगळे एटिकेट्स विसरुन तो अवाक होउन बघत होता.

वादळात हलते झुम्बर दाही दिशांचे..
ये पाउस होवुनी झिरपत आर्त मनाचे..

अंगातले ब्लेझर बाजुला टाकुन त्याने कारचे दार ओढुन घेतले अन काच खाली केली, ती लांबुन हात हलवुन त्याला बाय म्हणाली असावी, यांत्रिकपणे त्याचा हात हलला. टायची क्नॉट थोडी मोकळी करुन त्याने डोके मागे टेकवले अन डोळे मिटुन जरासा विसावला. थोड्या वेळाने त्याने मागे वळुन बघितले, वाकडचा फ्लायओव्हर मागे पडला होता अन धुराळा उडवत त्याची गाडी पुन्हा मुंबईकडे धावु लागली होती.

वार्‍यावर अवचित उठे धुळीचा लोट..
अन हरवुन जाई तुझ्या गावची वाट..
हा भास म्हणु की आहे तुझाच गाव ..
बघ श्वासही घेती माझे तुझेच नाव ..


(वरील लेखात उल्लेखलेल्या काव्यपंक्ती फुलवा यांच्या एका कवितेतील आहेत.)
या लेखाला मिसळपाववर मिळालेले प्रतिसाद पहा.

उन पाउस

कधीतरी कुठेतरी वाचलेल्या इंग्रजी कथेचा हा स्वैर अनुवाद ...

छत्रपती शिवाजी टर्मिनसवरनं निघालेली एक्सप्रेस यथावकाश मुंबईचा कोलाहल सोडुन सह्याद्रीच्या कुशीत शिरली. गार मोकळ्या वार्‍याने प्रवासी छान सुखावले, कुणी मासिकं-वर्तमानपत्र वाचु लागले तर कुणी बसल्या बसल्या पेंगु लागले. गाडी अगदी सगळ्या प्रकारचे-वयाचे लोक पोटात घेउन धावत होती, तरीही बहुतांश प्रवासी नोकरदार वर्ग किंवा महाविद्यालयीन तरुण तरुणी होते.

त्या कंपार्टमेंटमधे खिडकीजवळ साधारण साठीचा एक शिडशिडीत वयस्क गृहस्थ त्याच्या जवळपास तिशीच्या मुलाबरोबर बसला होता. म्हातारा मोठा टापटिप होता, चेक्स चा हाफ शर्ट व्यवस्थित ईन केलेला डोळ्यावर सोनेरी काड्यांचा चष्मा वयाला साजेसा संथपणा असा मोठा ऐटीत बसला होता. पोरगा मजेत पण किंचीत बालिश नवथरपणे खिडकीतुन बाहेर बघत बसला होता.

पावसाळ्याचे दिवस होते. जशी गाडी लोणावळा-खंडाळा परिसराच्या नयनरम्य निसर्गाने नटलेल्या परिसरातुन जाउ लागली तसा त्या तिशीच्या पोराचा उत्साह ओसंडुन वाहु लागला, डोंगर दर्‍या, जागोजागी वहाणारे लहान मोठे धबधबे अन निसर्गाची हिरवीकंच दौलत पाहुन तो हरखुन मोहरुन गेला.

"बाबा .. ओ बाबा .. ऐका ना .. ते काय हातात धरुन बघताय तुम्ही .. इकडे बघा ! .. ही कशी झाडं सगळी मागे पळतात बघा ना ! हिरवा रंग किती सुंदर आहे नं .. अस वाट्टय इथच खाली उतरुन नुसते हे डोंगर दर्‍या बघत बसावेत ... नाही ?"
हे ऐकता ऐकता बाप सुद्धा हातातला पेपर ठेवुन, पोराबरोबर बाहेरची सिनरी पहाण्यात रमला.

आजुबाजुच्या लोकांना त्याचे असे वागणे विचित्र वाटायला लागले. प्रत्येकजण चोरट्या नजरेने त्याच्याकडे पाहुन आपल्या बरोबरच्या सहप्रवास्याबरोबर त्याच्याबद्दल काही ना काही खुसफुसत बोलायला लागला.

"हा येडा दिसतोय !" समोरच बसलेला अनुप त्याच्या नववधुला म्हणाला.

इतक्यात पावसाला सुरुवात झाली अन पावसाचे तुषार आत बसलेल्या प्रवास्यांवर खिडकीतुन पडायला लागले. थोडे उन थोडा पाउस असे मोठे विहंगम दृष्य पाहुन तिशीच्या पोराच्या आनंदाला पारावार उरला नाही, ताठ होउन भान विसरुन तो पावसाला पहात होता. अत्यानंदाने त्याने दोन्ही हातांनी गजांना घट्ट धरुन ठेवले होते. भावनातिरेकाने तो शहारला, त्याच्या हातावरची लव उभी राहिली, त्यावरच्या चकाकणार्‍या पाण्याच्या थेंबांचे डवरुन उठलेले मोती पहावे का बाहेर सुर्यास्त होतांना ढगांच्या कडांवर विसावलेले इंद्रधनुष्य पहावे अश्या विचारात तो बेभानपणे आलटुन पालटुन दोन्ही दृष्य नजरेत साठवुन घेत होता.

इकडे अनुपची वधु तिचा नवा ड्रेस पावसाच्या थेंबांनी खराब होत होता म्हणुन वैतागली होती. तिने एक रागिट कटाक्ष अनुपकडे टाकला.

अनुप शेवटी वैतागुन म्हणाला,"अहो काका, पाउस पडतोय हे दिसत नाही का तुम्हाला ? तुमच्या मुलाला बरे वाटत नसेल तर त्याला वेड्यांच्या हॉस्पिटलात नेउन टाका ना ! प्लिज अजुन त्रास नका देउ आम्हाला !"

म्हातारा थोडासा पुढे झुकला अन हळु आवाजात म्हणाला,

"श्श्श .. ! "
"आत्त्ता आम्ही हॉस्पिटल मधुनच परत येतोय, माझ्या मुलाला सकाळीच डिस्चार्ज मिळालाय, तो जन्मांध होता, मागच्या आठवड्यापासुन तो पाहु शकतोय, हा निसर्ग हा उन पावसाचा खेळ त्याच्या डोळ्यांना नवा आहे हो ..... प्लिज आम्हाला माफ करा."

तिशीचा पोरगा आपल्याच धुंदीत इंद्रधनुष्याचे रंग आजमावत होता.

हे लिखाण मिसळपाव वर पुर्वप्रसिद्ध.
या लेखाला मिसळपाव वर मिळालेले प्रतिसाद पहा.

आकाश से गिरी मैं, इक बार कट के ऐसे ..

तुला आठवतय तु लहानपणी कशी असशील हे पहायची खुप उत्सुकता होती मला, गोल चेहर्‍याचे गोबर्‍या गालांची गोरी गोरी , अगदी लहानपणी तर नाक नसेलच तुला ! असे म्हटले की खुदकन हसायचीस तु.

तुला आठवतो का ग आपला एखादा प्रवास ? मला खिडकीचीच जागा हवी म्हणुन हट्ट असायचा तुझा, अन जागा मिळाल्यावर काय तो ओसंडुन वहाणारा आनंद. गाडी हलली - जssरा गार वारा लागला की बोलता बोलता आपसुक डोळे मिटायचे तुझे आणी माझ्या खांद्यावर तुझे डोके अलगद विसावायचे. खाचखळग्यात झटका बसुन तुझे डोके पुढे आदळु नये म्हणुन दुसर्‍या हाताने मी तुझ्या हनुवटीला अलगद आधार देउन ठेवायचो. भुरभुर उडणारे तुझे केस माझ्या कानाला, गालांना गुदगुल्या करायचे आणी मग शेवटी न रहावुन मी त्यांना सावरायचा प्रयत्न करायचो, या सगळ्यात तुझा डोळा उघडायचा आणी मग तु मला रागे भरायचीस,

"काय रे! दोन मिनीटे काही जिवाला शांत बसु देणार नाहीस, आत्ता कुठे थोडा डोळा लागला होता तर ...".असं थोडं काही मनाविरुद्ध झालं की लगेच रुसायचीस तु, गाल फुगवुन बसायचीस आणी दोन मिनीटात बाहेरची गम्मत जम्मत पाहण्यात रमुन पण जायचीस. माझ्या हाताला लागलेली कळ कधी लक्षात आली होती का ग तुझ्या ?

हा आणी असेच कितीतरी प्रश्न अनुत्तरीत ठेवुन गेलीस तु, अशाच एका एका प्रवासात अलविदा म्हणालीस अन नव्या प्रवासाला निघुन गेलीस नव्या दिशेला. तुझा तो अलविदा कळायला मला जरा उशीरच झाला. माझा तर प्रवासच खुंटावला आणी दिशा पण हरवल्या, जसा झोकात उडणारा एखादा कलमी पतंग अचानक कामटी मोडुन सरळ उलटा खाली यावा अन एखाद्या विजेच्या खांबावर कायमचा अडकुन पडावा, पतंग उडवणार्‍या हिरमुसल्या पोराने हताशपणे नुसताच दोरा ओढुन घ्यावा.

आकाश से गिरी मैं, इक बार कट के ऐसे
दुनिया ने फिर न पूछा, लूटा है मुझको कैसे
न किसी का साथ है, न किसी का संग
मेरी ज़िंदगी है क्या.............

हज़ारों ख्वाहिशें ऐसी ......

मी मनात तो विषयच येउ देत नाही,अगदीच मनाचे सगळे बंध तोडुन आला जरी; तरी दुर ढकलुन देतो मी त्याला, अगदी दुर. अन तरीही त्रास होत राहीला तर मग मी जप करतो, पुस्तके वाचतो.

खरे तर मी तिच्या अस्तित्वालाच नकार दिलाय..... तरीपण स्वप्नाच्या अन सत्याच्या धुसर सीमेवर ती मला भेटतच रहाते ... वेगवेगळ्या रुपातुन .. कधी सहचारिणी बनुन तर कधी अभिसारिका बनुन. कधी रागावते ओरडते तर कधी काळजी घेते, माझ्या जखमांना औषध लावते. कधी त्याच्या बरोबरच्या प्रेमाच्या सुरस गोष्टी मला सांगते अन मला स्वप्नातल्या जिवंतपणी उभा जाळते. मी खडबडुन उठतो .. तोंडावर पाणी मारतो अन तयार होतो खर्‍या खर्‍या जगातल्या खोट्या खोट्या आयुष्यात जायला .. स्वप्न कोणते असते तेच समजत नाही!! जागेपणी जगतो ते का झोपल्यावर अनुभवतो ते ? अजुन अशा बर्‍याच गोष्टींचा थांगपत्ता लागायचाय.

तसेच तुझे अचानक जाणे. रणरणत्या उन्हातुन थंडगार पाण्याचा माठ भरुन आणावा अन सावलीत आल्याआल्या कोणीतरी टचकन त्याला खडा मारुन फोडुन टाकावा, आपण तहानल्या नजरेने फक्त मातीत जिरणार्‍या पाण्याकडे पहात रहावे! असे काहीसे तुझे जाणे. तु गेलीस हे मात्र खरे, अगदी कायमची गेलीस माझ्या आयुष्यातुन. अशी गेलीस की कधी होतीस का नव्हतीस असा प्रश्न पडतो मनाला. तुझ्या असण्याचे हजार पुरावे असतात अवतीभोवती, सगळ्यांना खोटे ठरवण्याची कारणं शोधता शोधता माझीच ओळख विसरायला होते कधी कधी.

हज़ारों ख्वाहिशें ऐसी की हर ख्वाहिश पे दम निकले,

बहुत निकले मेरे अरमान लेकिन फिर भी कम निकले ।

निकलना खुल्द से आदम का सुनते आये हैं लेकिन,

बहुत बेआबरू हो कर तेरे कूचे से हम निकले ।

- आनंदयात्री

वक्त को रोकने को जी चाहता है.

परवा एक जुनी मैत्रीण भेटली खुप दिवसांनी. लांबुन दिसली तेव्हा वाटले की किती बदलली आहे ही !! आज किती दिवसांनी भेटुत तेव्हा कसे वाटेल वैगेरे वैगेरे.

काही क्षणातच तिच्या समोर उभा होतो मी. जणु काही बदललेच नव्हते आमच्या दोघात. जणु काही आत्ता काल परवाच भेटलो होतो आम्ही.

सहजच शब्द निघुन गेले, मी विचारले, "माउ हे सगळे लोक एवढे आनंदी कसे असतात ग ?"

तिने चमकुन माझ्याकडे पाहिले ....... दोन टप्पोरे मोती तिच्या गालांवरुन ओघळले ....... काही क्षण स्तब्ध राहिली अन म्हणाली "चल निघते मी आता, जायला हवे."

माझं आनंदाच झाड आज अश्रुंनी डबडबलं होतं. अन मान खाली घालुन झराझरा निघाली सुध्धा. मी निमुटपणे बघत होतो, तिची लांब लांब जाणारी पाठ्मोरी आकृती जमेल तितकी नजरेत सामाउन घेत होतो.

कोणी तरी अनाम गायक गात होता---

बडे उतावले थे यहा से जाने को,

ज़िन्दगी का अगला पडाव पाने को...

पर ना जाने क्यो..

दिल मे आज कुछ और आता है,

वक्त को रोकने को जी चाहता है.